Dünyanın yangınla mücadeleye en çok bütçe (3,7 milyar dolar) ayıran eyaleti olan Kaliforniya 7 Ocak’ta çıkan yangını uzun süre söndüremedi. İklimhaber’e konuşan Oregon Eyalet Üniversitesi misafir öğretim üyesi Doç. Dr. Okan Ürker, ayrılan yüksek bütçenin yangın yükünün azaltılmasına değil, agresif söndürme yöntemlerine harcandığına ve bunun yanlış olduğuna dikkat çekti. Yangınlardaki sigortalı hasarın ise 28 milyar dolar ile 35 milyar dolar arasında olması bekleniyor.
eko-lojik- Amerika Birleşik Devletleri’nin en önemli eyaletlerinden Kaliforniya’nın Los Angeles kenti geçtiğimiz ay orman yangınlarına teslim oldu. Yangınlarda 24 kişi yaşamını yitirirken, Kaliforniya Ormancılık ve Yangınla Mücadele Departmanı’nın (CalFire) bildirdiğine göre 40 bin dönümlük orman yandı, 12 bin 300 bina hasar gördü, 15 bin acil çağrıya cevap verildi.
Verisk, Kaliforniya orman yangınlarındaki sigortalı hasarın 28 milyar dolar ile 35 dolar arasında olduğu tahminini yayınlandı. Öte yandan ABD borsasındaki sigorta şirketlerinin hisse değerlerinin yangından dolayı düştüğü gözlendi.
Aljazeera’ye göre bölgede yaşayan 180 bin kişi tahliye edilirken, şiddetli rüzgarların yangının yayılmasını engellediği söyleniyor. İklimhaber’e göre Malibu ve Santa Monica şehirleri arasındaki Palisades yangını, Belgrad Ormanları’ndan 1,3 kat daha büyük bir alanda hızlı yayıldı. Daha sonra çıkan Eaton Yangını’nda ise New York’taki Central Park’ın 12 katı büyüklüğünde alan yandı, üç kişi hayatını kaybetti. Ardından Çarşamba akşamüstü, Hollywood Tepesi’nde Sunset Yangını başladı. Yangınların sebep olduğu ekonomik hasar en az 50 milyar dolar olarak tahmin ediliyor. İnsan can kaybı dergi yayına hazırlanırken 13’ken, hayvan can kaybı üzerine tahmin yürütülemiyordu.
Yangın tedbirleri “söndürmek”ten ibaret değil
İklimhaber’in yangınlarla ilgili görüşlerine başvurduğu Oregon Eyalet Üniversitesi’nde misafir öğretim üyesi olarak görev yapan Doç. Dr. Okan Ürker, iklim değişikliği nedeniyle, özellikle Akdeniz tipi ekosistemlere sahip yangın coğrafyalarında, yangınların sayısının ve şiddetinin arttığını belirtiyor. Kaliforniya gibi birçok eyalette, katastrofik yangınların “yeni normal” haline geldiğini aktaran Ürker, agresif yangın söndürmeye dayalı yangın yönetiminin yetersiz kaldığına ve hatta ters etki yaptığına dikkat çekiyor. Kış döneminde gerçekleşen yangınların yıkıcı hale dönüşmesinin en büyük nedenlerinden biri olarak 2024 yılı boyunca Kaliforniya’da yakıt yükü tedbirlerine gerekli bütçenin ayrılmamasını gösteren Ürker, Kaliforniya’nın yangınla mücadeleden sorumlu birimi CalFire’ın bütçesinin 10 yılda 1,7 milyar dolardan 3,7 milyar dolara çıktığına dikkat çekiyor. CalFire’IN halihazırda yangınla mücadeleye neredeyse sınırsız kaynak ayırdığını belirten Ürker, “Ne var ki bu kaynak daha çok yangını söndürme için kullanılıyor. Bu nedenle de yakıt yükü her geçen gün artıyor ve sorun daha girift bir hâl alıyor” diyor. Ürker, yangının bütüncül yönetimine doğru bir dönüşüm gerektiğini vurgulayarak şöyle devam ediyor:
“Yangınlar, doğada milyonlarca yıllık süreçte yangına adapte olmuş ekosistemler için hayatı bir ihtiyaç iken, yangını pek fazla deneyimlememiş ekosistemler için yıkıcı olabiliyor. Ancak son yıllarda, yangına uyum sağlamış ekosistemlerde de yangın rejimlerinde şiddetlenme eğilimi var. İklim değişimiyle insan faktörünün kümülatif etkisinin bir sonucu olan bu değişim habitat mozaiklerini ortadan kaldırıyor, meşcere çeşitliliğini azaltıyor, toprak tohum bankaları ve sürgün verme gibi yenileme stratejilerini sekteye uğratıyor.”
Kaliforniya’nın yangın söndürme bütçesi 3,7 milyar dolar
Dr. Ürker, Kaliforniya Eyaleti’nin yangın yönetimine ayırdığı bütçenin dünya genelinde birçok devletten fazla olduğuna işaret ederek bu konuda şunları söyledi: “Eyaletin yangınlarla mücadeleden sorumlu birimi CalFire küresel olarak da yangınla mücadelede en fazla personele, araca ve kapasiteye sahip kuruluşlardan biri olarak biliniyor. Kaliforniya’da birçok farklı yangın yönetim politikası uygulansa da çoğunlukla agresif yangın söndürme araçlarına yatırım yapılıyor. CalFire, 2014-2015 yılında yangın söndürme yatırımlarına 1,7 milyar dolarlık bütçe ayırmıştı. 2023-2024’te bu bütçe, 3,7 milyar dolara yükseldi. Artan söndürme yatırımlarına karşın bu yıl daha çok sayıda, daha geniş alanda ve daha fazla can ve mal kaybına yol açan yangınların varlığı, yalnızca klimatolojik koşullarla ilgili değil, yakıt yükünün aşırı artışının da bir sonucu.”
Yakıt yükü azaltma tedbirleri alınmadı
Doç. Dr. Okan Ürker’in misafir öğretim üyesi olarak bulunduğu Oregon Eyalet Üniversitesi’ndeki yangın risk uzmanlarının geçen sene yaptığı çalışmada, bir bölgede 40 yıl boyunca agresif yangın söndürme uygulaması yapıldığında yakıt yükünün daha da artarak şiddetli yangınlara zemin hazırladığı tespit edildi. Ancak aynı süre zarfında sadece yangını baskılamak yerine düzenli yakıt yükü kontrolü de yapıldığında, şiddetli ve yıkıcı yangın için gerekli ortamı da yok ediliyor. Her yangın sezonu öncesi yapılan sıklık bakımı, otlama yönetimi, diri örtü temizliğinin yanına kontrollü/denetimli yakmayı (düşük şiddetli örtü yangınları) da dahil edince, sistem daha da direnç kazanıyor.
Geçin yaz Kaliforniya’nın çeşitli noktalarında yangın yönetimine dair gözlemler yapan Ürker, kış döneminde gerçekleşen yangınların yıkıcı hale dönüşmesinin en büyük nedenlerinden biri olarak, 2024 boyunca Kaliforniya’da yakıt yükü tedbirlerine gerekli bütçenin ayrılmamasını gösterdi.
Ürker, bu tedbirler arasında kontrollü/denetimli ve geleneksel yakmalar, yol kenarı temizliği, sıklık bakımı, kırsal yerleşimlerin sınırlarında otlatma ve diri örtü temizliği gibi, yakıt yükünü azaltmaya yönelik uygulamaları saydı.
