Bir deneysel çalışmaya göre, bireyler sigorta yaptırarak sadece menfaatlerini riske karşı koruma altına almakla kalmaz, aynı zamanda riskin gerçekleşme ihtimaline ilişkin algıları da değişir. Buna sigortanın tılsım etkisi de deniyor. Sigortalılar bu tılsım etkisiyle, kötü olayların gerçekleşme ihtimalini daha az görerek buna ilişkin kaygı ve endişeleri azalıyor. Tabi bu durum sigorta olmadığında tam tersine dönüyor. Tılsım ortadan kalkıyor, kötü olayların olacağı inancı daha ağır basıyor. Bizdeki adı kötüyü çağırmak!
-Dr. Behlül Ersoy
“Kader” birçok inanç disiplinin merkezinde yer alan bir kavram. Etimolojik olarak Arapça “kdr” kökünden türemiş “alın yazısı” yanında “ölçme” anlamını da taşıyor.1 Fakat biz kaderi ağırlıkla alın yazısı anlamında kullanıyoruz. Kader, çoğu toplumların yazılı ve sözlü geleneklerinde de yer edinmiş. O, yani kader, iyisiyle kötüsüyle yazılmış bir oyun, bizler de o tiyatroda birer oyuncu oluyoruz. Aynı zamanda arabesk bir tarafı da var… Kaderi, bize hep kötü oyunlar kuran taraf olarak görürüz. Dertleniriz, oturur açarız Orhan Gencebay’dan “Kaderimin Oyunu”ndan bir kuple dinleriz. Peki bunun tam tersini düşünelim… Kaderle oynamak veya kadere meydan okumak mümkün mü?
“Tempt Fate” olarak bilinen bu durum, şansa güvenip çok yüksek riskler alarak kadere meydan okumak anlamına geliyor.2 Benzer şekilde, sıra dışı riskler almak kaderle oyun oynamak olarak görülür; bunun da kötü olayları çağırdığına dair yaygın bir inanç vardır. Bu durumu araştıran bilimsel çalışmalar da gerçekten kadere meydan okuyan davranışların istenmeyen olaylara sebep olacağına dair güçlü bir inancın varlığını ortaya koyuyor.3
Şimdi gelelim kaderin oyununun biz sigortacılarla ilgilisine! Madem bilimle başladık, bilimle devam edelim. Örneğin, Tykocinski’nin (2008) gerçekleştirdiği deneysel çalışmaya göre, bireyler sigorta yaptırarak sadece menfaatlerini riske karşı koruma altına almakla kalmaz; aynı zamanda riskin gerçekleşme ihtimaline ilişkin algıları da değişir.4 Buna sigortanın tılsım etkisi de deniyor. Sigortalılar bu tılsım etkisiyle, kötü olayların gerçekleşme ihtimalini daha az görerek buna ilişkin kaygı ve endişeleri azalıyor.5 Tabi bu durum sigorta olmadığında tam tersine dönüyor. Tılsım ortadan kalkıyor, kötü olayların olacağı inancı daha ağır basıyor. Bizdeki adı kötüyü çağırmak!
Finansal ürünler arasında sigorta satın alma davranışı belki de en az rasyonel olduğumuz alan. Günün sonunda eline birkaç sayfadan ibaret bir poliçe (çoğu zaman maille yollanan) verip uğurladığımız sigortalılar onlar. Karmaşık klozların arasında yitip gidiyorlar. O yüzden kaderin oyunu onlar için çok daha önemli. Biz sigortacılara, bu durumu açıklayan bilimsel araştırmalar çok şey anlatıyor. Özellikle potansiyel sigortalıları salt rakamların soğuk yüzüyle analiz etme devri çoktan geçti. Onlar da bizim gibi şanslarını çok zorlamak istemiyor. Sigortasız kalıp kadere meydan okumanın anlamsız olduğuna inanıyorlar. Kim bilir, belki de bizlerin bu durumu potansiyel sigortalılarımıza daha sık hatırlatmamız gerekiyordur.
Son olarak, özellikle pazarlama birimlerinde çalışan sigortacıların, bu konuyu arka planda “Kaderimin Oyunu” çalarken bir kez daha düşünmelerini tavsiye ediyorum.
Kaynak:
- Nisanyan Sözlük (2024). https://www.nisanyansozluk.com/kelime/kader (Erişim:6.11.2024).
- Cambridge Dictionary (2024). https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/tempt-fate-providence (Erişim:6.11.2024).
- Risen, J. L., & Gilovich, T. (2008). Why people are reluctant to tempt fate. Journal of personality and social psychology, 95(2), 293.
- Tykocinski, O. E. (2008). Insurance, risk, and magical thinking. Personality and Social Psychology Bulletin, 34(10), 1346-1356.
- Schindler, R. M., Isaac, M. S., Dolansky, E., & Adams, G. C. (2023). Anxiety, Cognitive Availability, and the Talisman Effect of Insurance. Personality and Social Psychology Bulletin, 49(4), 642-656.
