Türkiye, diğer Avrupa ülkelerinde kömür kullanımında yaşanan düşüşün tersine, yılın ilk yarısında kömürün elektrik üretim bileşimindeki payını yüzde 36’ya çıkardı. Enerji düşünce kuruluşu Ember’den alınan verilere göre, yılın ilk yarısındaki kömür üretimi 2018’den bu yana en yüksek toplama ulaşan Türkiye, bu konuda önde gelen iki ülke olan Almanya ve Polonya’yı geride bıraktı.
Yeşil Gazete’nin haberine göre, Türkiye, Almanya ve Polonya’yı geride bırakarak Avrupa’nın en büyük kömür yakıtlı elektrik üreticisi oldu. Ayrıca yılın ilk yarısında Almanya’nın ardından Avrupa’nın en büyük ikinci kömür üreticisi olarak ilk kez Polonya’dan daha fazla kömür enerjisi üretti.
İngiltere merkezli enerji düşünce kuruluşu Ember’den alınan verilere göre, Türkiye’nin yılın ilk yarısındaki kömür üretimi, 2018’den bu yana yılın ilk altı ayındaki en yüksek toplama ulaştı. Yeşil Gazete, Almanya ve Polonya’da ise kömür yakıtlı enerji üretiminde istikrarlı düşüşe dikkat çekiyor.
Reuters’ta Gavin Maguire’ın kaleme aldığı bir köşe yazısına göre, Türkiye’nin kömür yakıtlı elektrik üretiminden kaynaklanan emisyonları 2023’ün ilk yarısında 44 milyon ton karbondioksit ve eşdeğeri gazları aşarak yılın en yüksek seviyesine ulaştı.
Türkiye’nin bu dönemdeki emisyonları, aynı dönemde Polonya’nın 39 milyon tonluk emisyon seviyesini aştı ve böylece Türkiye, Güney Avrupa’daki en büyük kömür kirliliği kaynağı konumuna geldi. Maguire, Türkiye’nin yakında bölgedeki endüstriyel emisyonların ana merkezi olan Doğu Avrupa’yı da gölgede bırakabileceğini yazdı.
“İstikrarlı” yükseliş
Türkiye’nin kömür yakıtlı elektrik üretimindeki istikrarlı yükselişi, son 10 yılın dokuzunda 2022 sonu itibarıyla 20,49 gigawatt’a ulaşan kömür üretim kapasitesi ile paralellik gösteriyor. Türkiye’nin kurulu kömür kapasitesi 2018’den bu yana yüzde 9’dan fazla arttı. Öte yandan aynı dönemde Almanya’da yüzde 15, İtalya’da yüzde 20, Romanya‘da yüzde 44 ve Çekya‘da yüzde 14’ten fazla düşüş görüldü. Avrupa’nın kömüre en bağımlı ekonomisi olan Polonya 2018’den bu yana yumuşak bir net kapasite düşüşü gördü.
Ayrıca Türkiye, Avrupa’nın diğer yerlerinde kömür kullanımında yaşanan düşüşün tersine, yılın ilk yarısında kömürün elektrik üretim bileşimindeki payını yüzde 36’ya çıkardı.
Madalyonun diğer yüzü
Ancak madalyonun bir de öbür yüzü var. Türkiye, artan kömür bağımlılığında yalnız bir yolda ilerliyor gibi görünse de son yıllarda rüzgar ve güneş kaynaklarından üretimde yüzde 80’in üzerindeki artış gibi temiz enerji geliştirmede önemli ilerlemeler kaydetti. Türkiye’nin tüm yenilenebilir kaynaklardan elektrik üretimi 2018’den bu yana yüzde 40 artarken, fosil yakıtlardan elektrik üretimi bu dönemde yüzde 8’den fazla düşüş gösterdi.
Klimalar enerji ihtiyacını arttırıyor
Yeşil Gazete’ye göre, ülkenin güneyi ve batısında yaşanan ve önemli miktarda güç tüketen klimalara yönelik ani talep artışı tetikleyen uzun süreli bir sıcak hava dalgası nedeniyle genel güç talebi arttıkça, kömürün payı daha da artabilir. Kömür yakıtlı üretimdeki daha fazla artış, kısa vadede Türkiye’yi kömür üretimi açısından Polonya’nın daha da önüne geçirebilir ve potansiyel olarak Avrupa’nın en büyük kömür kullanıcısı olan Almanya ile aradaki farkı daha da daraltabilir.
Ancak Enerdata’ya göre, Türkiye uzun vadede enerji sektörünü karbonsuzlaştırmak ve enerjide dışarıya daha az bağımlı hale gelmek için 2035 yılına kadar güneş enerjisi kapasitesini beş kat ve rüzgar tedarik kapasitesini üç kat artırmayı hedefliyor.
Bu, Türkiye’nin enerji sisteminde kömür kullanım ivmesini baltalayacak ve potansiyel olarak Türkiye’nin yalnızca geçici bir süre için Avrupa’nın başlıca kömür tüketicilerinden biri olmasıyla sonuçlanacak.
