Dünyada 2000’li yıllarda yaygınlaşmaya başlayan karbon vergisi özellikle Avrupa’da yüksek oranlarıyla dikkat çekiyor. Son olarak Danimarka 24 avro/tCO2e olan oranı 150 avroya çıkartmayı planlıyor. Yeşil Gazete’nin haberine göre, 1,5 değil, 2°C hedefine ulaşmak için bile 40-80 avroluk vergi gerekiyor.
Dünyada farklı ülkeler yaklaşık 30 yıldır ticari faaliyetlere karbon vergisi uyguluyor. Avrupa’dan Kanada’ya, Arjantin’den Japonya’ya kadar farklı ülkelerde karbon ve sera gazı emisyonlarından vergi alınırken, ülkemizde bu tür bir vergi bulunmuyor. Ancak Türkiye’nin de karbon vergisi uygulamasına geçmesi gerekiyor. Aksi takdirde, karbon emisyonu belirlenen sınırın üstünde olan firmalardan ek vergi alınacak. Alüminyum, çimento, elektrik, gübre ve demir çelik öncelikli sektörler olarak belirlenirken, yukarıdaki beş sektör için AB’ye Türkiye’den ihracat sırasında 771 milyon avro ödenmesi bekleniyor. Daha önce Oksijen Gazetesi’ne demeç veren Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Kurucusu Güven Sak’a göre, Türkiye’de karbon vergisi uygulanırsa bu rakam ülkede kalacak, uygulanmazsa AB’ye vergi olarak ödenecek.
Öte yandan Yeşil Gazete’nin haberine göre Danimarka rekor seviyede karbon vergisi getirmeye hazırlanıyor. Parlamento’nun yüzde 70’inden destek alan vergi paketiyle birlikte Danimarka’nın sanayi ve enerjiden kaynaklanan sera gazı emisyonlarına uygulayacağı karbon vergisi yaklaşık 150 avro/tCO2e olacak. 2025’ten itibaren Danimarka endüstrisi sebep olduğu sera gazları için daha fazla ödemek zorunda kalacak. Sektörün toplam emisyonlarını bugünden 2030’a kadar %66 oranında azaltılması hedefleniyor. Danimarka’nın 1990 seviyelerine kıyasla 2030’da emisyonları %70 oranında azaltmak için sabit bir hedefi bulunuyor.
En yüksek karbon vergileri Avrupa’da
Şimdiki oranlara bakıldığında İsveç’in 117 avroyla karbon vergisinde Avrupa lideri olduğu görülüyor. Karbon vergisi sıralamasında ilk ona Avrupa dışından giren tek ülke 32 dolar/tCO2e ile Kanada. İsveç’ten sonra ilk beşi 101 avroyla İsviçre ve Lihtenştayn, 79 avroyla Norveç ve 62 avroyla Finlandiya oluşturuyor. Ancak Danimarka aldığı yeni kararla, 2025’e kadar eğer başka bir ülke daha yüksek bir vergi belirlemezse, en tepeye oturacak.
Karbon vergisinin şirketleri ve insanları davranışlarını değiştirmeye teşvik ederek daha düşük karbon ekonomisine geçişi hızlandırmak için gerekli bir politika olduğu ekonomistlerce vurgulanıyor. Vergi yeterince yüksek olduğu sürece, hem şirketlere hem de bireylere, yüksek emisyonlu ürünleri aşamalı olarak terk etme ve yeni sürdürülebilir endüstrileri teşvik etme kararları vermelerinde yardımcı olabiliyor. Uzmanlar 2°C hedefine ulaşmak için 40-80 USD/tCO2e fiyatının gerekli olduğunu söylüyor.
