Cumhuriyetin erken dönem sigortacılarından Halit ve Nail Moralızade kardeşler, sigortacılıktan önce Milli Mücadele sırasında İzmir’de öncülük ettikleri direniş faaliyetleriyle tanınıyordu. Müdafaa-i Hukuk’taki bu iki sigortacıyla ilgili dergimizin 1973 yılının Şubat sayısında çıkan başyazıyla ilgili haberi aşağıda paylaşıyoruz.
Bilindiği gibi, Osmanlı İmparatorluğu’nun 1. Dünya Savaşı’ndaki yenilgisi sonucu, İmparatorluğun elindeki son toprak parçaları olan Anadolu ve Trakya galip devletler tarafından çeşitli nüfuz bölgelerine ayrılmıştı. Bunlardan, Ege Bölgesi’nin İzmir vilayeti ve çevresi İngiltere’nin desteğiyle Yunanistan’a bırakılmış, 15 Mayıs 1919’da Yunan Ordusu İzmir’i işgale başlamıştı. Daha sonraları Anadolu içlerine kadar yayılan işgale ilk direniş de İzmir’de başlamış, işgale silahla karşı koyan gazeteci Hasan Tahsin Milli Mücadele’nin ilk şehitlerinden biri olarak tarihe geçmişti.
İşgalden önce bölgenin Yunanistan yönetimine geçeceği yönündeki söylentiler duyulur duyulmaz İzmir halkı öfkelenmiş ve bölgenin önde gelenleri direniş için harekete geçmişti. Bu doğrultuda Ocak 1919’da İzmir merkezli İzmir Müdafaa-i Hukuk-u Osmaniye Cemiyeti kuruldu. Cemiyetin kurulmasına ön ayak olanlar arasında Moralızade Halit ve Nail kardeşler de vardı. İzmir Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kurulmuş, Cemiyetin topladığı kongreye katılan temsilciler ileride işgale karşı direniş gücünü oluşturacak olan Kuvay-i Milliye örgütünün de kurulmasında etken olmuşlar. Moralızade Nail, sonradan Atatürk’ün kayınpederi olacak olan Uşşakizade Muammer Beyle birlikte Cemiyeti temsilen Paris Konferansına katıldı.
Yurt savunmasından sigortacılığa
O vakitler mağazacılık işiyle uğraşan Moralızade kardeşler Cumhuriyet döneminde farklı bir sektörde, Türklerin epey yabancısı olduğu sigortacılık alanında tanındılar. Soyadı Kanunu’nun yürürlüğe girmesiyle “Moralı” soyadını alan aileden Halit Moralı uzun süre sigorta acenteliği işiyle uğraşırken, Nail Moralı sigorta şirketlerinde çeşitli üst düzey görevlerde bulundu.
Sigorta Dünyası Şubat 1973 tarihli 158’nci sayısında, o dönemin sigorta sektörünün tanınmış ve saygın simaları olan Moralı kardeşlerin Milli Mücadele’deki hizmetlerini konu alan bir yazıyı kapağa taşımış. Sigorta Dünyası’nın o günlerdeki yazarları arasında yer alan (sonradan genel yayın yönetmeni) Aslan Tufan Yazman’ın imzasını taşıyan yazıda, Moralızade kardeşlerin mütareke dönemi ve sonrasında direniş örgütlenmelerindeki rolleri ve katkılarına değiniliyor.
Yazman makalesinde, “Uzun yıllar sigorta acenteliğiyle hayatını sürdürmüş olan Halit Moralı ile milli sigortacılığımızın kurucularından olan Nail Moralı’nın bu unutulmaz vatani hizmetlerini, şanlı zaferlerin 50. Yıldönümünü idrak ettiğimiz şu günlerde bir daha anmayı zevkli bir görev saydık” diyor.
Nail Moralı, mütareke döneminde İzmir’de yaşadığı ve tanık olduğu olayları kaleme alarak “Mütarekede İzmir Olayları” adlı bir kitap yazdı.
