Omuz eklemi ağrısı sıklıkla karşılaşılan sağlık sorunlarından biridir. Çok hareketli bir eklem olan omuz eklemi çeşitli nedenlerle zorlanır.
Omuz eklemi kemikler (kürek kemiği, köprücük kemiği ve üst kol kemiği bir araya gelerek eklemi oluşturur), eklem kapsülü (eklemi çevreleyen kılıf), kemikleri birbirine bağlayan bağlar, omuz etrafındaki kasların kemiğe birleşme yeri olan tendonlar (kiriş) ve bu yapıların arasında yer alan bursa isimli keseciklerden oluşur.
Omuz eklemi çalışma sırasında, spor yaparken ve tekrarlayıcı hareketler sonucu zedelenebilir. Yaş ilerledikçe omuzu çevreleyen yumuşak dokularda başlayan dejenerasyon (yapıda bozulmalar) omuzun sağlamlığı ve dayanıklılığını azalttığı için omuz problemleriyle karşılaşma sıklığı artar.
Omuzun kendi yapılarından kaynaklanan sorunlarda omuzun yukarı-aşağıya, içe dışa veya arkaya hareketlerinden bazıları (ya da tümü) ağrı ve eklem hareket kısıtlılığı nedeniyle yapılamaz hale gelir. Genellikle gece yatarken de ağrı olur, özellikle problemli eklemin üzerine yatmak ağrıyı çok arttırır. Bazen eklem etrafında şişlik ve dokunmakla hassasiyet görülür.
Omuz ağrı ve kısıtlılığı nedenleri:
– Bursit: eklemlerin ve yumuşak dokuların arasında bulunan bursa adı verilen keseciklerin içindeki sıvının artması ve yangılanmasıdır (enflamasyon). Eklemde hassasiyet ve günlük işleri yapmada zorlanma (örneğin saç tarama, sütyen bağlama gibi) oluşur.
– Tendinit: tendonların gerilmesi ve zorlanması sonucu yangılanmasıdır. Özellikle baş üstü hareketleri yaparken ve spor yaparken tendonlarda zorlanmalar oluşabilir. Bazen tendonların üzerine kireç-kristaller oturarak “kalsifik tendinit” denen ağrılı tablo ortaya çıkabilir.
– Tendon yırtıkları: Yaşla beraber tendon yapılarında bozulmalar olması zaman içinde tendonlarda yırtıklar oluşmasına sebep olabilir. Bazen ani zorlanmaları sonucu da tendon yırtıkları görülebilir. Bu yırtıklar hafif ve kısmi olabileceği gibi, bazı büyük zedelenmelerde kemiğe bağlanma yerinden ayrılarak komplet yırtık haline gelebilir.
– Sıkışma sendromu: Rotator kafı oluşturan tendonların kemikler veya yumuşak dokular arasında sıkışması sonucu oluşan bir tablodur. Özellikle kolunu yukarı kaldırarak çalışan kişilerde, voleybol, yüzme gibi sporları yapan kişilerde sık görülür.
– Donuk omuz: Eklem kapsülünün sertleşmesi ve daralması sonucu omuz hareketlerinin ileri derecede kısıtlanmasıyla oluşan bir tablodur. Genellikle iyileşmesi uzun sürer.
– Düşme veya kaza sonucu omuz kemiklerinde kırık veya eklemde çıkık oluşabilir.
– Yansıyan ağrılar: Omuz eklemi etrafında başka bir dokudan veya organdan yansıyan ağrılar görülebilir (boyun fıtığı ağrısının omuza yayılması gibi). Safra kesesi hastalıkları veya kalp sorunları da bazen omuza yayılan ağrı oluşturabilir. Nadiren bu bölgede yer alan kemik tümörleri de omuz ağrısı sebebi olabilir.
– Artroz (eklem kireçlenmesi): Omuz ekleminde kireçlenme diz eklemi kadar sık değildir.
– İltihaplı eklem romatizması da omuz eklemini etkileyen hastalıklardan biridir.
Tanı için en önemli basamak doktor muayenesidir. Bazı durumlarda omuzun röntgeni, tendon veya kapsül yırtığında durumun ne kadar ileri olduğunu anlayabilmek için eklem ultrasonu veya MR’ı da gerekli olabilir. İltihaplı romatizma veya gut gibi romatizmal bir hastalıktan şüpheleniliyorsa kan tahlilleri yapılır.
Travma sonucu kırık/çıkık durumunda acil doktor müdahalesi gerekir. Bunun dışındaki omuz eklem, tendon, bursa ve bağ yapılarından kaynaklanan omuz ağrısında ilk günler omuzu istirahat ettirmek gereklidir, Kısa süreli kol askısı kullanmak dinlendirici olabilir. Ağrıyı ortaya çıkaran ve arttıran hareketleri yapmamak gerekir ancak kolu tamamen de hareketsiz bırakmamalıdır. Eklem etrafına havluya sarılmış buz (soğuk paket) uygulaması (örneğin günde 3-4 defa 15’er dakika) ağrıyı ve dokular arasındaki şişlikleri azaltmada etkili olur.
Doktor muayenesiyle tanı konduktan sonra tedaviye geçilir. İstirahat, buz ve ağrı kesici ilaçlardan oluşan ilk dönem tedavisinden sonra fizik tedavi uygulamalarıyla (örn. ultrason, elektroterapi, ESWT, laser gibi) ağrı ve enflamasyon azaltılır. Ağrı için lokal kortizon enjeksiyonu yapılabilir. Ağrının kontrol altına alınması sonrası egzersiz tedavisine başlanır. Egzersiz tedavisinde amaç omuz ekleminin hareket açısını arttırarak normal haline getirmek, esnekliği arttırmak, kasların gücünü ve dayanıklılığını arttırmaktır. Burada önemli bir nokta da postür egzersizlerinin de yapılarak sırtın, boyunun ve omuzların düzgün bir duruşa sahip olmasını sağlamaktır.
Omuz problemlerinin birçoğu bu tedavilerle iyileşmektedir. Ancak yapılan tedavilere rağmen yakınmaların ve bulguların geçmemesi durumunda cerrahi tedavi gerekli olabilir. Genellikle artroskopik cerrahi uygulanmaktadır.
