Fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı Dr. Hilal Yıldız, günümüzde çoğu insanın kronik sağlık sorunlarından biri olan bel ağrılarının nedenleri ve bu konuda yapılabilecekleri Sigorta Dünyası için kaleme aldı.
………..
Yaşam kalitesinde azalmaya ve işgücü kaybına yol açabilen bel ağrısı oldukça yaygın bir sağlık sorunudur. Bel ağrısı çoğu kez ayakta durmayı, yürümeyi ve hareket etmeyi zorlaştırabilir.
Bel ağrısına neden olan birçok faktör ve hastalık vardır. Bel ağrısına en sık yol açan nedenler ağır kaldırma, zorlayıcı egzersizler ve sportif aktiviteler, ya da belli bir pozisyonda uzun süre durma sonucu ortaya çıkan kas zorlanmalarıdır.
Yaygın kas ağrıları ve uyku bozuklukları ile kendini gösteren fibromiyalji de bel ağrısına yol açan nedenler arasındadır. Kas gerginlikleri ve zorlanmaları dışında bazı omurga hastalıkları bel ağrısına neden olabilir. Bel fıtığı bunlardan biridir. Omurga kemiklerinin arasında diskler yer alır. Disk jelatin benzeri bir yapıda olup, yaş ilerledikçe aşınır ve yıpranır. Zorlanma sonucu omurga kemiklerinin arasındaki disklerin yapısı bozulup diskte taşma veya yırtıklar oluşursa bu tablo bel fıtığı olarak adlandırılır. Eğer bu dışarı taşan disk siyatik sinir köklerine baskı yaparsa o zaman belden kalçaya ve bacağa yayılan ağrı, uyuşma veya karıncalanma gibi yakınmalar ortaya çıkar.
Omurga kanal darlığı (spinal stenoz), omurga eklemlerinde kireçlenmeler, omurgada kayma (sponilolistezis) da sıklıkla bel ağrısına yol açan nedenlerdir. Daha seyrek olarak da omurga ve leğen kemiği eklemlerinin romatizmal hastalıkları (spondilartropatiler), omurga kemiklerinde kırıklar, omurga kemiklerinde iltihap ve tümörler de bel ağrısı nedenleri arasında yer alır.
Kas zorlanmaları, bel fıtığı, omurgada kayma ve daralma gibi nedenlerle oluşan bel ağrılarına mekanik bel ağrıları denir. Ağır kaldırma, itme-çekme gibi omurgada bükülme ve zorlanma oluşturan işleri yapan kişilerde bu tip bel ağrısı oluşma olasılığı fazladır. Ancak aynı zamanda tüm gün masa başı oturarak çalışmak da bel ağrısına yatkınlığı arttırır. Ağır çanta taşımak da bele fazla yük binmesine yol açabilir.
Her ne kadar sağlıklı bir bel ve kaslar için egzersiz ve spor önerilse de spor sırasında aşırı zorlanma da önemli bir bel ağrısı nedenidir.
Günlük yaşamda, otururken, ayakta ve yürürken vücut postürünün düzgün olması çok önemlidir. Hareketsiz yaşam tarzı (masa başı çalışma, yürüme ve spor yapmayanlar) ve aşırı kilolu kişiler bel ağrısı açısından daha çok risk altındadır. Yaş ilerledikçe de omurga eklemleri ve disklerindeki yıpranmalar nedeniyle bel ağrısı riski artar.
Tedavi:
Kas zorlanmalarına bağlı bel ağrısı bir süre sonra kendiliğinden azalabilir. Kısa süreli yatak istirahati (1-2 gün) erken dönemde yakınmaların azalmasına yardımcı olur. Ağrının şiddeti azaldıktan sonra kısa sürede günlük yaşam aktivitelerine dönülmeli ve mümkün olduğunca aktif olunmalıdır. Uzun süreli istirahat ve hareketsizlik tam tersine ağrının artmasına neden olabilir.
Ilık duş, ıslak-sıcak paket uygulaması kas spazmını çözerek yakınmaları azaltır. Akut bel ağrısında ilk gün soğuk paket uygulaması da önerilir. Müzminleşmiş bel ağrılarında fizik tedavi yapılması önerilir. Fizik tedavi ile ağrının azaltılması, kas spazmının çözülmesi, zayıf kasların güçlendirilerek, sert kasların esnekleştirilmesi sağlanır. Akupunktur, kuru iğne tedavisi, omurga enjeksiyonları bel ağrısında doktorun uygun gördüğü aşamada yapılabilen tedavilerdir. Manuel tedavi teknikleri bazı bel ağrısı olgularında yararlı sonuçlar vermektedir.
Spor ve egzersiz bel ağrısı tedavisinde çok önemli rol oynar. Yürüyüş, yüzme, yoga ve pilates genellikle önerilen sporlardır. Ne zaman egzersize başlanacağı ne tür egzersiz ve spor yapılabileceği doktor tarafından belirlenmelidir.
Bütün bu tedavilerle düzelmeyen ve günlük yaşamı etkileyen kronik bel ağrılarında cerrahi tedavi gündeme gelir. Cerrahi tedavi bel ağrısına yol açan omurga sorununun düzeltilmesini amaçlar. Büyük ve bası yapan bir bel fıtığı, omurga kanalında belirgin daralma ve ileri düzeyde omurga kayması cerrahi tedavi gerektirebilen nedenler arasındadır.
Bel ağrısını önlemek için ne yapılabilir?
– Aşırı kilolardan kurtulmak, sağlıklı bir kiloda kalmak,
– İş yapma sırasında vücudu doğru kullanmak, bir eşya kaldırırken doğru teknik kullanmak; örneğin, kaldırılacak eşya vücuda yakın tutulmalı ve omurganın bükülmemesi sağlanmalıdır.
– Masa başı çalışılıyorsa doğru vücut postürü ve uygun masa – sandalye – bilgisayar konumu sağlayan ergonomik önlemler almak, çok uzun süre oturmamak. Sık sık oturma pozisyonu değiştirilmeli ve aralıklı olarak ayağa kalkıp yürümelidir.
– Ayakta ve otururken kamburlaşmamaya özen göstermeli. Düzgün postür edinmek ve korumak lazımdır.
– Yatağın aşırı yumuşak ya da aşırı sert olmaması önemlidir.
– Düzenli egzersiz yapmak (örneğin haftada 3 gün 1’er saat egzersiz). Yürüyüş, yüzme, egzersiz bisikleti önerilir. Her zaman egzersiz öncesi germe yapılmalıdır.
